خبرگزاری حوزه| درباره اهمیت فقه و نقش آن در جامعه و برطرف کردن مشکلات کشور، گفت وگویی با حجت‌الاسلام قنبری، از دانش آموختگان و اساتید مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام انجام داده ایم .متن این گفت و گو را بخوانید :
س) در ابتدا نسبت به جایگاه فقه بگویید.
در این عرصه حرف‌های بسیاری می‌توان گفت، ولی دراین‌باره روایتی مشهور از نبی مکرم اسلام است که ایشان می‌فرمایند إذا أرادَ اللّه ُ بعَبدٍ خَیرا فَقَّهَهُ فی الدِّینِ و ألهَمَهُ رشد؛ خداوند متعال اگر برای بنده‌ای خیرخواه باشد، او را فقیه در دین می‌کند. از این روایت این‌طور به دست می‌آید که فقها اتم مصادیق کسانی هستند که خداوند به آن‌ها نظر ویژه دارد. لذا این روایت خودش تبیین‌کننده جایگاه ویژه فقه در شریعت اسلامی و برای اهل‌بیت است. درباره اهمیت فقه، به نظرم آنچه از مجموعه روایات و آیات و سیره به دست می‌آید، این است که دین مجموعه‌ای از وظایف انسان در مسیر تعالی و قرار گرفتن در عنوان انسان الهی است.
فقیه کسی است که این مسیر و راه‌های اصلی و فرعی و میانبرها و سرعت‌گیرها و این طریق را به‌خوبی می‌شناسد و برای انسان الهی، هم در معاش دنیوی و هم نسبت به معادش راهنما می‌باشد. لذا فقیه کسی است که هم خودش آرام است و هم این آرامش را به جامعه تزریق می‌کند. با نگاه به کسانی که این راه را که راه انبیای الهی نیز بوده است، می‌بینیم که معاش خوبی داشتند و معادشان هم بر اساس روایات، معاد خوبی هم خواهد بود.
س) از افتخارات مرکز فقهی، پرداختن به مسائل نو و مسائل روز است. امروز فقیه چطور می‌تواند گره‌هایی که در جامعه وجود دارد، بازگشایی کند. امروز آسیب‌های زیادی در عرصه‌های مختلف وجود دارد. ضمن این‌که طلاب چه نقشی می‌توانند در این عرصه ایفا کنند.
از برکات مرکز فقهی ائمه اطهار، پژوهشکده فعال آن است. شاید بیش از ۱۰ عنوان فقه مضاف را با معیار فقه جواهری دنبال می‌کند، ولی در عرصه موضوعی، این مرکز در موضوعاتی چون فقه رسانه که در این عرصه تحقیقات گسترده‌ای انجام‌شده است، حضور فعالی دارد. یکی از این فعالیت‌های تحقیقی که با کمک برخی از اساتید مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام انجام‌شده است، بحث «فیلترینگ، مصونیت یا محدودیت» است. آیا آنچه امروزه است، حملاتی است که برخی نسبت به قوانینی است که در کشور وضع می‌شود و برخی آن را برنمی‌تابند. سؤال ما در این تحقیق این است که آیا فیلترینگ به‌صورت یک محدودیت است که آزادی انسان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد یا این‌که مصونیت است؟
فقه کودک، فقه قضائی و فقه پزشکی از دیگر عرصه‌هایی است که در این مرکز به آن پرداخته شده است. وقتی ما ادعا می‌کنیم که فقه یعنی تبیین راه انسان الهی برای معاد و معاشش، خب معاش انسان ارتباطات خانوادگی، فضاهای مجازی و... است. لذا وظیفه بر دوش فقه ماست و ما حوزویان باید با تتبع در آراء و اقوال فقهای سلف و تکیه بر ثقلین و با کمک از آراء فقهای سلف، مباحث و مسائل نو را پیدا کنیم تا بتوانیم طریقی که قرار است انسان الهی در مسیر زندگی خود طی کند، در اختیارش قرار دهیم.
س) جامعه چطور می‌تواند از آن استفاده کند؟
آیت‌الله فاضل لنکرانی از اساتید حوزه علمیه قم می‌گفت که ما تحقیق وسیعی درباره منع استفاده و نشر و تولید سلاح‌های کشتارجمعی انجام دادیم، یک‌وقتی رفتیم تهران، در مجموعه هسته‌ای، مسئولان هم بودند، یکی از کسانی که بود، آقای سلطانی، نماینده ایران در سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای بود. من بخش کوچکی از این تحقیق را مطرح کردم و او خیلی مشتاق آمد و گفت که چرا این‌ها را زودتر به دست ما نرساندید که در این مجامع بین‌المللی، دلیل و استدلالی برای ادعاهای خود داشته باشیم. وی پاسخ می دهد که این مشکل از سوی ما نیست، شما باید بخواهید، اگر چنین کردید و حوزه به شما پاسخی نداد، اشکال کنید. در سایر مسائل هم این‌گونه است. اگر جامعه ما خود را بی‌نیاز از فقه و فقها بداند، انحراف و انحطاطش حتمی است، ولی اگر جامعه و مردم جامعه این نیاز را در خود ببینند و به سراغ حوزه‌ها بیایند، آن‌وقت می‌بینند که در معاش و معادشان به نقطه‌ای که می‌خواهند، می‌توانند برسند.
س) استقبال از این مباحث در جامعه چطور است؟
به لطف فضای مجازی و شبهاتی که مطرح می‌شود، گاهی عدو شود سبب خیر...، این شبهات مطرح می‌شود، وقتی این مطرح شود، مردم به دنبال پاسخ می‌آیند. نشانه آن نیز پویایی حوزه نسبت به گذشته در داخل و خارج کشور است. الآن حوزه علمیه قم به‌عنوان یک تئوریسین، به‌عنوان تفکر ساز و نهادی که صاحب مبنایی است که در دنیا حرف برای گفتن دارد. امروز حوزه در وزان سایر مجامعی است که در حال پاسخگویی هستند، حتی برتر از آن‌ها در حیث محتوا، استدلال و اتقان.
س) چقدر حکومت در این عرصه به حوزه مراجعه کرده است؟
اگر بخواهیم مجموعه حکومت را با قبل از انقلاب مقایسه کنیم، از حیث تشنگی و رجوع به حوزه قابل‌مقایسه نیست، ولی از این‌جهت که آیا به نقطه‌ای رسیدیم که نقطه آرمانی باشد و به حدی رسیدیم که ابراز نیاز از جانب حکومت به سمت حوزه باشد، شاید نه. البته منظور از حکومت، قوای مختلف است. نمی‌شود گفت که این‌ها جدا و منفصل از حوزه هستند، ولی هنوز به حد قابل قبولی نرسیده‌اند.
س) در چنین شرایطی عوامل موفقیت طلبه چیست؟
اگر بخواهیم دلیل موفقیت طلاب موفق حوزه را تبیین کنیم، یکی از آن‌ها که قابل‌انکار نیست، تلاش خود طلبه است. خاطره ای از آیت‌الله محمدجواد فاضل دراین‌باره دارم که می‌گوید که من تا نیمه‌های شب در حال مطالعه بودم که یک‌شب جده‌ام که کمردرد داشت، برایم استکان چای آورد. من شرمنده این کارش شدم و گفتم که من باید برای شما چای بیاورم، شما چرا با این شرایط زحمت می‌کشید؟ گفت که شما طالب علم هستید و ارزشی که دارید، خیلی بالاتر از کاری است که من برای شما انجام می‌دهم و این کار برای من افتخاری است. اگر امروز اساتیدی مثل وی در حوزه علمیه به‌عنوان یک نظریه‌پرداز و شخصیتی که در حوزه به نظریه‌های او اعتنا می‌کنند، مطرح است، ازاین‌جهت است. موضع اخیر آیت الله فاضل که در حمایت از مقام معظم رهبری گفت: امروز دلسوزترین مردم برای مردم و مکتب تشیع، مقام معظم رهبری است. این‌که شخصیتی آرائش این‌طور بازتاب دارد، اول از تلاشی است که او کرده و به این پختگی رسیده است تا دیدگاهش این‌طور موجی در جامعه ایجاد کرده است. دلیل دوم، مربی است. انسان باید کسی را داشته باشد که او را تربیت کند. بابل که بودیم، در محضر آیت‌الله فاضل استرآبادی رحمه‌الله بودیم، در قم هم محضر آیت‌الله فاضل لنکرانی. یکی از جهات موفقیت طلبه‌ها مربی است که خط‌مشی زندگی انسان را عوض می‌کند. چه این مربی از حیث علمی انسان را تربیت کند، چه از حیث معرفتی و اخلاقی. آیت‌الله فاضل می‌گوید که یک مربی خوب پیدا کنید که افسار علمی‌تان را به او بسپارید تا شمارا هدایت کند.
جمله‌ای از مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی معروف است که اگر انسان نصف عمرش را برای پیدا کردن استاد بگذراند، جا دارد.
البته در اینجا نباید از روحیه انقلابی آیت‌الله فاضل غفلت شود. هر جا احساس کرد که نسبت به انقلاب و شخص رهبری معظم کسی می‌خواهد خللی وارد کند، با شجاعت و بی‌ترس حرف خود را صراحتاً بیان می‌کند و چه‌بسا با این کار دشمنانی هم برای خود پیدا کند. در زمانی یکی از مسئولان نسبت به جایگاه اهل‌بیت(ع) و این‌که می‌شود آن‌ها را نقد کرد، وی واکنش نشان داد و چندین جلسه درس را تعطیل کرده و درباره عصمت معصومین علیهم‌السلام سخن گفت.
